Na separację decydują się pary w poważnym kryzysie związku małżeńskiego, które nie są jednak jeszcze przekonane co do słuszności decyzji o rozwodzie. Dokąd może doprowadzić małżonków orzeczenie o separacji? W poniższym krótkim artykule znajdziesz kompendium wiedzy o tej instytucji prawnej.
Czym jest separacja?
Separacja to nic innego jak zalegalizowanie i prawne zorganizowanie faktycznego rozdzielenia się małżonków. Dotyczą jej przepisy V Działu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Instytucja separacji spełnia w polskiej rzeczywistości prawnej kilka funkcji:
- Stanowi substytut rozwodu dla osób, którym wyznanie religijne lub inne przekonania nie pozwalają trwale zakończyć zawartego niegdyś małżeństwa;
- Może być stanem przejściowym na drodze do rozwodu. Przepisy k.r.o. odczytują bowiem separację jako jedną z przesłanek rozwodu. Istnieje również możliwość uwarunkowania uzyskania rozwodu wcześniejszym pozostawaniem małżonków w separacji;
- Stwarza przestrzeń dla pojednania się małżonków.
W jaki sposób ustanawia się separację małżonków?
Separację orzeka właściwy sąd okręgowy na wniosek któregokolwiek z małżonków. Takie orzeczenie jest możliwe, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia a separacja nie naruszy dobra ich wspólnych dzieci ani nie będzie sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Sprawy o separację sąd rozstrzyga na rozprawie, podczas której mogą zostać poruszone kwestie władzy rodzicielskiej i dzielenia się kosztami związanymi z wychowaniem dzieci. Jeżeli jednak małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może na podstawie zgodnego żądania małżonków orzec separację w trybie postępowania nieprocesowego.
Uprawnienia sądu obejmują także skierowanie małżonków na mediację i jednorazowe zawieszenie postępowania, jeżeli widzi możliwość pojednania się skłóconych stron. Ponowne podjęcie postępowania nastąpi na wniosek któregokolwiek z małżonków.
Warto zauważyć, że k.r.o. przyznaje rozwodowi swoisty prymat nad separacją. Jeżeli bowiem jeden z małżonków żąda separacji, a drugi rozwodu, sąd orzeka rozwód. Mogą się jednak wydarzyć sytuacje, w których orzeczenie rozwodu będzie niedopuszczalne, zaś żądanie separacji uzasadnione – wtedy nastąpi orzeczenie separacji.
Chcesz uzyskać pomoc naszych adwokatów ze Szczecina w złożeniu wniosku o separację?
Skutki separacji
W skutek orzeczenia o separacji przestaje istnieć wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami. Zostają oni także zwolnieni z obowiązku wspólnego pożycia. Duże zmiany zachodzą w sferze dziedziczenia. Małżonkowie w separacji nie dziedziczą już po sobie ustawowo i tracą prawo do zachowku.
Separacja – w jaki sposób może się zakończyć?
Separacja nie musi zakończyć się rozwodem. Jest to oczywiście jeden z możliwych sposobów zakończenia tego stanu, jednak małżonkowie mogą wrócić do siebie i zawnioskować do sądu o zniesienie separacji. By sąd mógł orzec o zniesieniu separacji, żądanie małżonków musi być zgodne. Nie istnieje żaden termin ograniczający możliwość wystąpienia z takim żądaniem.
Warto zapamiętać, że zgoda małżonków co do chęci zniesienia separacji jest dla sądu wiążąca. Organ nie musi przeprowadzać postępowania dowodowego, by sprawdzić, czy nastąpiło wznowienie pożycia małżeńskiego. Jeżeli obie strony domagają się uchylenia separacji, takie orzeczenie powinno zapaść.
Po omawianym postanowieniu sądu ustają skutki separacji. Małżonkowie są ponownie zobowiązani do wspólnego pożycia i wierności, odzyskują wspólność majątkową (o ile nie zgłoszą zgodnego wniosku o utrzymanie rozdzielności majątku) i możliwość dziedziczenia po swojej śmierci. Z chwilą wszczęcia postępowania o zniesienie separacji, z urzędu zawiesza się postępowanie w sprawie o eksmisję jednego z małżonków pozostających w separacji ze wspólnego mieszkania Jednak niektóre skutki separacji mogą zostać utrzymane przez sąd. Sąd powtórnie będzie bowiem rozstrzygał o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem.