Konieczność ustalenia miejsca pobytu dziecka to kwestia, która najczęściej wymaga decyzji sądowej w przypadku rozwodu lub separacji, nieco rzadziej przy rozpadzie związków konkubenckich, a nawet w sytuacji małżeństw, które formalnie nadal trwają, jednak małżonkowie mieszkają już osobno. To dość trudne sprawy, z jakimi borykają się kancelarie adwokackie. Trzeba brać pod uwagę nie tylko kwestie prawne, ale przede wszystkim dobro dziecka.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 28) dziecko może mieć tylko jedno miejsce zamieszkania, które w większości przypadków jest tożsame z miejscem zamieszkania rodziców sprawujących nad nim władzę rodzicielską. Co w sytuacji, gdy rodzice podejmują decyzję, że nie będą dłużej ze sobą mieszkać? W niektórych przypadkach istnieje konieczność sądowego ustalenia miejsca pobytu dziecka.
Rozwód a kwestia zamieszkania dziecka
Jeśli dziecko nie jest przedmiotem sprawy, to w sądowym orzeczeniu rozwodu nie ma zapisów dotyczących jego miejsca zamieszkania czy przebywania po ustaniu związku małżeńskiego rodziców. Jednocześnie wyrok sądu może zawierać postanowienia dotyczące władzy rodzicielskiej, alimentów czy kontaktów z nieletnim. Wówczas najczęściej dziecko zamieszkuje wraz z rodzicem, któremu została powierzona władza rodzicielska.
Często jest jednak tak, że byli małżonkowie po rozwodzie nadal posiadają pełnię władzy rodzicielskiej, chociaż nie mieszkają już razem. Wówczas zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 26, §2) miejscem pobytu dziecka jest miejsce zamieszkania rodzica, u którego przebywa stale.
Co w sytuacji, gdy dziecko przebywa praktycznie po równo u każdego z rodziców (trudno więc określić jego stały pobyt u jednego z nich). Wówczas kwestię ustalenia miejsca pobytu dziecka może rozstrzygnąć sąd opiekuńczy.
Kiedy dziecko może samo zdecydować, u którego z rodziców chce mieszkać?
Zgodnie z polskim prawem w imieniu małoletnich przed ukończeniem 13. roku życia wszelkie czynności procesowe dokonywane są przez ustawowego przedstawiciela, a więc kuratora wyznaczonego przez sąd opiekuńczy. Po ukończeniu 13. roku życia dziecko może samodzielnie dokonywać czynności procesowych w sprawach, które je dotyczą. Nie oznacza to jednak, że nieletni może sam wybrać, u którego rodzica chce mieszkać. Może jednak wyrazić swoją opinię, a sąd, po uprzednim zbadaniu sprawy, weźmie pod uwagę jego zdanie. Tak naprawdę tylko dziecko pełnoletnie ma prawo w pełni decydować o tym, z kim chce mieszkać.