W Kodeksie karnym występuje podział przestępstw na zbrodnie i występki. Według przepisów zbrodnia ma zawsze charakter umyślny, a występek może być popełniony umyślnie lub nieumyślnie. Czym są wykroczenia, zbrodnie, występki i przestępstwa – jakie akty prawne je opisują oraz jak są sądzone? O tym wszystkim w naszym najnowszym artykule.
Przestępstwa reguluje ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny, natomiast wykroczenie reguluje ustawa z dnia 20 maja 1971 roku Kodeks wykroczeń. Zbrodnia, która jest zaliczana do przestępstw jest zawsze zagrożona karą pozbawienia wolności. Zgodnie z artykułem 7 & 2 Kodeksu karnego zbrodnią jest przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata do 25 lat lub dożywotniego więzienia na przykład za zabójstwo, morderstwo, rozbój z użyciem broni palnej.
Co to jest wykroczenie?
Wykroczenia są drobnymi naruszeniami prawa, zachowaniami zabronionymi, które nie są przestępstwami. Odpowiedzialność za ich popełnienie zgodnie z artykułem 1 ustawy Kodeks wykroczeń ponosi osoba, która popełniła czyn społecznie zabroniony i szkodliwy. Ze względu na mniejszą szkodliwość społeczną kary za ich popełnienie są łagodniejsze. Nie prowadzi się rejestru wykroczeń w przeciwieństwie do przestępstw, które zapisuje się w Krajowym Rejestrze Karnym.
Odstępstwem od tego jest rejestr wykroczeń drogowych, ponieważ ich popełnienie wiąże się z przyznawaniem punktów karnych. Wykroczenie podobnie jak przestępstwo jest czynem zabronionym przez ustawę, za którego popełnienie grozi kara. Jest czynem zawinionym, co oznacza, że osobie popełniającej wykroczenie można przypisać odpowiedzialność za popełnienie czynu, który może być umyślny lub nieumyślny, a także społecznie szkodliwy w stopniu wysokim lub niewielkim.
Wykroczenie różni się od przestępstwa karą za jego popełnienie, która wynosi od jednego miesiąca ograniczenia wolności do aresztu na okres od 5 do 30 dni, bądź grzywny w wysokości do 5000 złotych lub nagany.
Co to jest przestępstwo?
Przestępstwo jest czynem szkodliwym, zawsze zawinionym, który jest zagrożony karą i szkodliwy społecznie w stopniu większym niż znikomy. W polskim prawie dzieli się przestępstwa na zbrodnie i występki. Tylko człowiek może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa. Dla zaistnienia przestępstwa musi pojawić się wina. Jeśli sprawcy nie można przypisać winy, to nie można mówić o przestępstwie.
- Wina ma charakter umyślny wtedy, gdy sprawca ma zamiar popełnienia przestępstwa w sposób bezpośredni, czyli chce je popełnić lub ewentualny, czyli godzi się i przewiduje ewentualne popełnienie przestępstwa.
- Wina ma charakter nieumyślny wtedy, gdy sprawca czynu nie ma zamiaru popełnienia przestępstwa, ale nie zachował należytej ostrożności, choć mógł przewidzieć popełnienie przestępstwa.
Poza tym nie zawsze czyn zabroniony można nazwać przestępstwem. Do odpowiedzialności karnej nie pociąga się osób, które zastosowały obronę konieczną. Przestępstwo może polegać na działaniu, na zaniechaniu działania, na przykład niezawiadomienie o przestępstwie, nieudzielenie pomocy, niepodjęcie wymaganego w danej sytuacji działania, zachowania.
Przestępstwem może być między innymi:
- zabójstwo,
- zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem,
- zabójstwo w afekcie,
- kradzież,
- składanie fałszywych zeznań,
- stalking, czyli uporczywe nękanie,
- groźby,
- rozbój.
Wiek sprawcy ma szczególne znaczenie przy odpowiedzialności karnej. Kodeks karny wyróżnia trzy kategorie wiekowe sprawcy. Po ukończeniu 17 roku życia sprawca odpowiada za popełnienie czynu zabronionego tak jak dorosły. Nieletni, którzy ukończyli 15 lat mogą odpowiadać za popełnienie przestępstwa jak dorośli, jeśli stosowane dotychczas środki wychowawcze lub poprawcze nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Młodociani sprawcy to tacy, którzy nie ukończyli 21 lat, a wyrok w pierwszej instancji zapadł przed ukończeniem przez nich 24 lat. Poza tym osoby niepoczytalne nie popełniają przestępstw i nie mogą być pociągnięte do odpowiedzialności karnej.
Co to jest zbrodnia?
Zbrodnia jest czynem zabronionym, który zgodnie z art. 7 & 2 Kodeksu karnego jest zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata, albo 25 lat, bądź dożywocia. Wobec jej sprawcy nie stosuje się warunkowego umorzenia postępowania. Zbrodnia jest traktowana tylko i wyłącznie jako czyn umyślny. Zbrodniami w prawie polskim określa się:
- ludobójstwo,
- prowadzenie i wszczęcie wojny napastniczej oraz przestępstwa wojenne, które stanowią pogwałcenie konwencji międzynarodowych dotyczących sposobów walki, należytego traktowania osób składających broń, jeńców wojennych i sanitariuszy,
- stosowanie wbrew prawu międzynarodowemu środków masowej zagłady,
- zamach stanu oraz na konstytucyjny organ Rzeczypospolitej, zamach na Prezydenta Rzeczypospolitej,
- zabójstwo,
- piractwo polegające na przejęciu kontroli nad statkiem powietrznym lub wodnym w wyniku czego śmierć poniósł człowiek,
- kwalifikowane typy zgwałcenia, wykorzystywanie seksualne dzieci,
- handel ludźmi, niewolnictwo i handel niewolnikami,
- rozbój z użyciem niebezpiecznego narzędzia,
- sprzedaż narkotyków,
- fałszowanie pieniędzy,
- zakładanie i kierowanie grupą przestępczą posiadającą znamiona grupy terrorystycznej.
Zostałeś oskarżony o popełnienie przestępstwa lub zbrodni? Zgłoś się do naszych adwokatów ze Szczecina, specjalizujących się w prawie karnym.