Kiedy dziecko jest zaniedbane bądź wykazuje rażące odchylenia od poprawnych zachowań, należy interweniować do odpowiednich służb, aby te rozpoczęły postępowanie weryfikacyjne. W zależności od skali problemu istnieją różne formy pomocy: od nadzoru instytucji pomocowych po ograniczenie, a nawet pozbawienie praw rodzicielskich.
Istnieje kilka rozwiązań mających na celu pomóc dziecku, jeśli występują różnego rodzaju dewiacje. Poniżej znajduje się kilka z nich. Zostały one wyszczególnione w kolejności szkodliwości czynu od najlżejszego.
Nadzór pracownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej
Jest to pierwsza forma pomocy dla dzieci i ich rodziców. Zazwyczaj o interwencję przedstawiciela MOPS-u proszą sąsiedzi, dalsza rodzina zainteresowanych lub nauczyciele i wychowawcy małoletnich. Osoba, która prosi o interwencję, musi mieć konkretny powód. Najczęściej są to rażące uchybienia w wychowywaniu i dbaniu o wszelkie niezbędne do życia i prawidłowego rozwoju dobra. Mogą to być np. stosowana przemoc w rodzinie, nieustający płacz dzieci, kłopoty w nauce, problemy psychiczne najmłodszych. Po wpłynięciu zgłoszenia pracownik ma obowiązek zweryfikować słuszność interwencji oraz uruchomić inne jednostki, np. szkołę w celu sprawdzenia sprawy. Jeżeli ta okaże się podstawna, następuje procedura pomocowa.
Nadzór kuratora sądowego
Kurator zostaje wyznaczony dla osoby niepełnoletniej, czyli takiej, która ukończyła 13 lat, ale nie przekroczyła 17 r.ż. i dopuściła się czynu karalnego. Kurator jest przydzielany także młodzieży po 17 r.ż. kiedy ich zachowanie wskazuje na przejawy demoralizacji. Co więcej, opieką kuratora sądowego może zostać objęta osoba do 21 r. ż. w przypadku, gdy wcześniej zostały na nią nałożone inne działania wychowawcze albo poprawcze.
Zadaniem kuratora sądowego jest sprawowanie nadzoru, przeprowadzanie wywiadów środowiskowych na każdym etapie i we wszystkich sprawach postępowania. Oprócz tego jego rolą jest wykonywanie wszelkich czynności, które zostały zlecone przez sąd, a także prowadzenie kontroli sytuacji społeczno-prawnej zarówno dzieci, jak i ich rodziców.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej
Władza rodzicielska może zostać ograniczona w dwóch przypadkach.
- Pierwszy, kiedy rodzic zaniedbuje dziecko lub sprawia zagrożenie względem dobra dziecka. W praktyce może to oznaczać nadużywanie alkoholu, stosowanie przemocy czy niedopilnowanie spełniania obowiązku szkolnego przez dziecko.
- Druga kwestia dotyczy sytuacji, kiedy rodzice małoletniego rozwodzą się i niepełnoletni będzie mieszkał z jedną ze stron. Jeżeli rodzice nie potrafią się porozumieć we wszystkich kwestiach związanych z wychowywaniem dziecka, wtedy może zostać ograniczona władza temu, z którym dziecko ma rzadszy kontakt. Niemniej jednak oboje rodzice nadal mogą decydować w najistotniejszych dla dziecka sprawach, np. edukacji, zdrowia. W pozostałych, mniej znaczących kwestiach decyzje podejmuje rodzic, który na co dzień sprawuje opiekę nad małoletnim.
Potrzebujesz pomocy w przygotowaniu do rozprawy ograniczającej władzę rodzicielską? Uzyskasz ją od naszych adwokatów ze Szczecina
Odebranie władzy rodzicielskiej
Odebranie władzy rodzicielskiej to ostateczność. Taka decyzja jest podejmowana w wielu rodzajach przypadków.
- Pierwsza kategoria to brak możliwości opieki nad dzieckiem. Taka sytuacja następuje, gdy rodzic wyjeżdża za granicę i nie interesuje się małoletnim, kiedy opiekun prawny choruje i przypadłość wyklucza opiekę nad małoletnim, np. zostaje umieszczony w ośrodku leczniczym. Do tych sytuacji zalicza się również pozbawienie wolności rodzica lub jego zaginięcie.
- Kolejny przypadek to nadużywanie władzy rodzicielskiej. Przez to pojęcie rozumie się np. zmuszanie dziecka do czynu niezgodnego z prawem, pracy ponad jego możliwości oraz siły, wychowywaniu małoletnich we wrogości w stosunku do drugiego rodzica, wykorzystywanie go, nakłanianie do spożywania alkoholu.
- Ostatnim powodem pozbawienia praw rodzicielskich jest rażące zaniedbanie dziecka. Jest to taka sytuacja, jak: głodzenie dziecka, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych czy nadużywanie alkoholu. Nie muszą to być bardzo poważne czynności, wystarczą takie, które stanowią o złej woli. Przykładem takich zachowań jest ponadto narażenie dziecka na utratę zdrowia bądź życia, a także porzucenie go.
Małoletni, który ma problemy z prawem bądź dziecko wywodzące się z rodziny, w której jest zaniedbywane, może liczyć na pomoc instytucji państwowych. W zależności od wagi problemu istnieje możliwość przydzielenia pracownika MOPS-u, kuratora sądowego, ograniczenie władzy rodzicielskiej lub całkowite odebranie praw do dziecka.